Flegma, żółć i krew… czym są typy temperamentu i jak wykorzystać testy osobowości w swoim życiu?

Wielka Rafa Koralowa obejmująca wody Morza Koralowego, czy zorza polarna na skandynawskim niebie, należą do jednych z wielu cudów natury jakie możemy zobaczyć. Jednak aby pozwolić sobie na taki spektakl wizualny, należy celowo wybrać się na północno-wschodnie wybrzeże Australii lub odwiedzić obszary obejmujące tereny za kołem podbiegunowym, na półkuli północnej. Istnieją zjawiska atmosferyczne, które mogą zachwycać swoim pięknem będąc przy tym częściej spotykane w obszarze umiarkowanej strefy klimatycznej, w której się znajdujemy. Zima, mikroskop i trochę cierpliwości, a już można podsumować obraz zdaniem: „faktycznie, nie ma dwóch identycznych płatków śniegu”. Drobne cząsteczki, które w odpowiedniej ilości cieszą zarówno dzieci jak i dorosłych, różnią się od siebie strukturą, choć ostatecznie współgrają tworząc całość. Taką indywidualną cząsteczką jest również człowiek, który w prężnie rozwijającym się społeczeństwie przypomina płatek śniegu podczas śnieżycy. Podobnie do zamrożonych drobinek, posiadających charakterystyczne dla swojego rodzaju atrybuty, ludzie posiadają wspólne cechy temperamentalne, a wiedza na ich temat może ułatwić podejmowanie podstawowych, codziennych decyzji.

Czym są „soki organizmu” według Hipokratesa i jaki mają wpływ na charakter jednostki? Jakie korzyści płyną z dostosowania swojego stylu komunikacji do cech drugiego człowieka? Jak wykorzystać potencjał testów osobowości w swoim życiu? 

Środowisko czy geny? Pierwsze obserwacje oraz typologia temperamentu

Wizytówką człowieka jest jego zachowanie, które zależy od nawyków i charakteru. Temperament jest instrukcją obsługi zachowań człowieka w jego środowisku, stanowi wyróżnik danej jednostki. Poglądy naukowców dotyczące wpływu czynników biologicznych i środowiskowych na kształtowanie cech temperamentalnych długo nie były spójne. Osobowość człowieka formuje się dzięki genom? Czy jest to zasługa czynników zewnętrznych? Obecnie naukowcy nie mają wątpliwości, że temperament jest wypadkową jednego i drugiego, natomiast istotną rolę odgrywają proporcje. Ludzie rodzą się z określonym zapleczem cech dziedziczonych po przodkach, natomiast stymulacja środowiska służy kształtowaniu przystosowania do grupy społecznej do której aspirują. Osoby posiadające genetycznie uwarunkowane większe możliwości przetwarzania stymulacji wykazują większą podatność na wpływy środowiskowe od osób o małej wartości stymulacyjnej.

Pierwszym badaczem, który rzeczowo przyjrzał się różnorodności typów osobowości, był grecki lekarz i filozof Hipokrates, który na podstawie obserwacji tego co nazwał „sokami organizmu”, czyli hormonów, przedstawił pierwszą klasyfikację temperamentu. Wiele lat później, rzymski lekarz greckiego pochodzenia Galen, rozwinął zagadnienie, powiązując przewagę jednego z soków z zachowaniem jednostki, porządkując w ten sposób zaproponowaną wcześniej typologię temperamentu w następujący sposób:

• Sangwinik – łac. Sanguis – krew
• Choleryk – grec. Chole – żółć
• Melancholik – grec. Melas chole – czarna żółć
• Flegmatyk – grec. Phlegma – flegma

Flegma, żółć i krew jako cztery typy temperamentalne

W celu ułożenia treści, omawianie typów temperamentu rozpoczniemy od tego, który wykazuje najwyższy poziom uporządkowania, czyli Melancholika.

• Dla Melancholika istnieją głównie bazy danych. Jest typem silnie dociekliwym, a przy tym jest również łagodny i powściągliwy. W swoim sumiennym perfekcjonizmie nie ma sobie równych. Wykazuje wysoki poziom wrażliwości, a emocje przeżywa wewnętrznie, stąd może być postrzegany jako mniej towarzyski i spontaniczny oraz bardziej zamyślony. Preferuje stabilność i niechętnie odnosi się do ryzyka.
• Równie ukierunkowany na zadania jest pobudliwy i wykazujący tendencje do rywalizacji Choleryk, który nie postrzega świata przez pryzmat dominujących emocji, a dąży do zrealizowania celów, które są jego priorytetem. Jego impulsywna osobowość nie zniesie zamknięcia przy monotonnej pracy, a możliwość zdobycia awansu może okazać się dla niego wyjątkowo kusząca. Jest urodzonym strategiem, który dopnie to czym się zajmuje na ostatni guzik.
• Jego przeciwieństwem jest Flegmatyk, który nie wykazuje wysokiej potrzeby przebywania w centrum uwagi. W jego zainteresowaniach znajdziemy wysoki poziom troski o emocje drugiego człowieka, przy czym umiarkowany poziom ukierunkowania na zadania. Jest przyjazny, cierpliwy i pozytywnie nastawiony do życia, a jeśli zgodzi się uzewnętrznić przed drugą osobą, będzie to oznaczało iż zdobyła jego zaufanie. Flegmatyk będzie raczej stronić od zawodów wymagających podejmowania szybkich i spontanicznych decyzji.
• Wylewny, spontaniczny i młody duchem Sangwinik jest duszą każdego towarzystwa. Z lekkością podchodzi do życia i do wykonywanych zadań. Może wykazywać niższy poziom ambicji w dążeniu do perfekcji niż Melancholik czy Choleryk, natomiast jest wysoce ukierunkowany na emocje drugiego człowieka, przy czym jest ekstrawertyczny. Praca biurowa bez wyraźnych bodźców może być dla niego wyzwaniem, ponieważ swoją energię Sangwinik czerpie z kontaktów międzyludzkich.  

Każdy typ charakteryzuje się indywidualnym podejściem do komunikacji interpersonalnej, wykazuje inny sposób podchodzenia do rozwiązywania trudnych sytuacji i reakcji na bodźce zewnętrzne. Przykładowo, określenie indywidualnego stylu komunikacyjnego stanowi podstawę dostosowania siebie do sposobu w jaki rozmówca komunikuje się z środowiskiem zewnętrznym, co z kolei może stanowić znaczne ułatwienie przy sytuacji wymagającej podjęcia współpracy. Ogólnie ujmując tę kwestię, aby komunikat był skuteczny, musi dotrzeć do odbiorcy w najbardziej przystępny dla niego sposób.

Temperament a osobowość

Zdaniem profesora Jana Strelaua, temperament stanowi jedną z cech osobowości, dlatego nie należy tych pojęć używać naprzemiennie. W odróżnieniu od temperamentu z którym się rodzimy, cechy osobowości kształtują się w wyniku interakcji szeroko rozumianego środowiska z cechami temperamentu. Temperament jest względnie stały i nie przejawia się w zróżnicowanym zachowaniu człowieka, wpływa na rozwój osobowości i kształtowanie jej cech. Ma również wpływ na ewaluację wartości i cech charakterystycznych dla danej jednostki.

Szukanie indywidualnego typu temperamentu oraz osobowości za pomocą odpowiednich narzędzi

Ocena samego siebie jest trudniejsza niż ocena drugiego człowieka. Można zostać określonym mianem miłego i się z tym nie zgodzić, ponieważ wedle własnego przekonania jest się bardziej uprzejmym niż miłym, co stanowi różnicę.

Zdanie drugiego człowieka, które może się znacznie różnić o własnego postrzegania okoliczności oraz potrzeba wprowadzenia perspektywy osoby trzeciej w celu oszacowania zachowania, są głównymi powodami dla których specjaliści z dziedziny psychologii tworzą wszelkie testy osobowości i kwestionariusze temperamentu oraz osobowości. Opinia zewnętrznych obserwatorów umożliwia ustalenie najbardziej rzetelnego wyniku, co w przypadku korzystania z dostępnych narzędzi, stanowi znaczne ułatwienie dla określenia charakterystycznych cech jednostki.

Cel jest prosty – wprowadzić perspektywę zewnętrznych obserwatorów, którzy na podstawie odpowiednio skonstruowanego narzędzia, dokonają rzetelnej obserwacji i stworzą opis wyników dostosowany do wymagań danej osoby, co może przyczynić się do znacznego ułatwienia pracy w gabinecie specjalisty bądź dostosowania oferty i warunków pracy podczas procesu rekrutacyjnego.

Zatem skoro temperament należy do składowych osobowości, jakie korzyści płyną ze znajomości swojego typu osobowości?

• Umiejętna i skuteczna komunikacja z ludźmi wykazującymi inne preferencje w sposobie przekazywania informacji
• Zwiększenie świadomości dotyczącej różnic w odbieraniu i przyswajaniu bodźców
• Wyższy poziom tolerancji wobec potrzeb oraz poziomu zaangażowania jednostki w sprawy wymagające wystąpień publicznych i pracy z ludźmi
• Dostosowanie sposobu delegowania obowiązków
• Umiejętne rozwiązywanie konfliktów
• Motywowanie dostosowane do potrzeb drugiej osoby
• Skuteczne zrozumienie różnic interpersonalnych
• Budowanie zdrowszych relacji międzyludzkich

Osiągnięcia ludzkości powstały dzięki nieustannej chęci rozwoju oraz potrzebie poszukiwania sposobów na ułatwienie sobie współżycia w społeczeństwie. Znajomość charakterystyki swojego temperamentu i typu osobowości może pomóc Tobie podczas nawiązywania relacji i rozwiązywania sytuacji trudnych. Wówczas jako indywidualny płatek śniegu, wejdziesz w symbiozę z podobnymi Tobie, tworząc spójną całość oraz będziesz w stanie lepiej dostosować się do pozostałych z którymi masz na pierwszy rzut oka mniej punktów wspólnych.